W dniu 7 marca (poniedziałek). Pisownia oryginalna. Józef Piątkowski

07.03.1814 - KURYER LITEWSKI, NR 18, w Wilnie Dnia 7 Marca 1814. WIADOMOSCI ROZMAITE. „Twierdza Kistryn do takiego stanu ogłodzenia przyprowadzoną została, ze załoga od niejakiego już czasu nawet końskiego mięsa nie dostaje. Szczury, i koty, i wszystkie nayobrzydliwsze zwierzęta poszły na pokarm tych nędzarzów. Śmiertelność jest wielka, i bardzo wiele ludzi umiera na szkorbut”.

07.03.1814 – Sporządzony został akt kapitulacji twierdzy kostrzyńskiej, który składał się z 23 artykułów. W pertraktacjach uczestniczyli ze strony pruskiej:generał Johann von Hinrichs, pierwszy adiutant Hülfen oraz major von Kannewurff. Stronę francuska reprezentowali: genarał Fournier d'Albe, major Raoul Alexis Mathieu - dowodzący artylerią twierdzy oraz major Durye (odznaczony Legią Honorową): „ Kapitulacya twierdzy Kistryna, wraz z zewnętrznemi szańcami i przedmieściami; zawarta dnia 7 go Marca 1814 go”

Ze strony Pruskiey - w imieniu Jenerała piechoty, naczelnego Dowódcy 4go korpusu, Kawalera czarnego i czerwonego orła, ozdobionego wielkim krzyżem żelaznym, Kawalera orderu zasługi, orderu Śgo Jana, Rosyskich orderów Śgo Alexandra Newskiego , Śgo Jerzego i Świętey Anny, zaszczyconego wielkim krzyżem Szwedzkiego orderu Miecza, Hrabiego Tauencyena, mianowani przez Jenerała Majora, dowodzącego dywizyą milicyi Nowey Marchii, a oraz korpusem opasuiącym Kistryn, Kawalera orderu zasługi, Barona Hinrychsa następuiący Komisarze: a) Pierwszy Adjutant i kawaler orderu Śgo Jana, Hrabia Hülfen; b) Major i Dowódzca 2go wschodnio Pruskiey milicyi pólku piechoty, Pan Kannewürff.

Ze strony Francuzkiey - w imieniu Jenerała brygady Fournier d'Albe, Barona Państwa, Kawalera legii honorowey, i t. d. Gubernatora Kistryna, mianowani następuiący Kommissarze : - a) Major artylleryi i dowodzący nią w twierdzy, Mathieu, Kawaler legii honorowey. b) Major i Dowódzca tymczasowego półku w 2gim korpusie Durye, Urzędnik legii honorowey - którzy po wymianie z obopólnych pełnomocnictw, zgodzili siç na nastçpuiącyą kapitulacyą:

Warunek 1szy. Miasto i twierdza Kistryn z swemi zewnętrznemi szańcami artylleryą i ammunicyą, składami wszelkiego rodzaiu, mappami, planami, bez żadnego wyłączenia, archiwami Gubernatora, Dowódzcy, inżenieryi, artylleryi i Kommissarzy; ze wszystkiemi kassami, a oraz z wszelką własnoscią Cesarza Francuzkiego, wydane będą bez naymnieyszego ograniczenia, dnia 20go Marca r. b. woysku Pruskiemu, jeżeli zatwierdzenie i wymiana kapitulacyi przed dniem 15tym tegoż miesiąca nastąpi; w przeciwnym razie oddanie twierdzy nastąpi w 8 dni po zatwierdzeniu i jego wymianie. Gdyby zaś, przed wspomnionym czasem miała nadeyść odsiecz twierdzy, lub pokóy zostać zawarty i ogłoszony, w tedy ninieysza kapitulacya nie przyidzie do skutku i za nie zawartą, uważana będzie.

Warunek 2gi. Załoga idzie w niewolą wojenną. Wyidzie ona ze wszystkiemi honorami woyskowemi bramą Berlińską, długiém przedmieściem, i broń złoży. Oficerowie zatrzymają swoje tabory, powozy, szpady, służących i konie. Podoficerowie Członki legii honorowey i wszyscy woyskowi iakiegokolwiek bądź narodu zaszczyceni orderem, zatrzymaią broń od boku, a Podoficerowie i żołnierze tornistry. Karta podróży każdemu wręczona będzie.

Warunek 3ci. Załoga ta, będąca w niewoli woienney, rozłożona zostanie po miastach Państwa Pruskiego, miçdzy Odrą i Wisłą.

Warunek 4ty. Otrzymuie ona uroczyste przyrzeczenie, iż naypierwey będzie wymienioną.

Warunek 5ty. Powozy i tabory Jenerałów i Officerów, tornistry Podoficerów i żołnierzy, nie będą przetrząsane; Gubernator daie słowo honoru, że nic oprócz własności prywatney z twierdzy nie bçdzie wyprowadzoném.

Warunek 6ty. Jenerałowie, Officerowie i Urzędnicy woyskowi, Otrzymaią pół płacy podług swych stopni, tak iak ią pobieraią woyskowi Pruscy będący na płacy. Ciż na mieysce swego pobytu będą mieli dawane sobie leże, żywność, obrók i podwody; lecz przybywszy na mieysca przestać muszą na pół płacy i leżach.

Warunek 7my. Podoficerowie i żołnierze żywieni będą iak woysko Pruskie; Rząd Kraiowy wskaże im marsze , i potrzebne podwody.

Warunek 8тy. Wszelkie długi zaciągnione od załogi w Kistrynie, a dotad nieuiszczone, muszą bydź zapłaconemi, albo w gotowiznie albo w wexlach, przekazanych na skarb publiczny, tak, iak takowy płacą Kommissarze płatnicy; albo muszą, wydane bydź pewne, prywatne obligacye, stwierdzone przez Podinspektorów popisów , albo tez nakoniec przekazanemi bydź maią zaległe płace , należące się załodze za powrótem oneyże do oyczyzny. Na wszelkie pretensye Rządu Pruskiego i iego poddanych wydane będą ważne zapewnienia ( bony) i od obódwóch Gubernatorów rzecz cała ma bydź ułatwiona. Co się tycze summ od mieszkańców na pięć od sta pożyczonych: długi te zaciągnione w imieniu Rządu Francuzkiego opłacone od niego bydź maią. Gdyby z summy tey, 35,000 franków wynoszącey miało się со ieszcze znaydować w kassie w gotowiznie ilość ta wydana będzie oddzielnemu Kommissarzowi, a od ogółu odciągniętą zostanie.

Warunek 9ty. Dla ułatwienia z obopólnych interessów, mianowano 2ch Kommissarzy; ze strony Pruskiey Assesor Regencyi Lindental, a ze strony Francuzkiey Kommissarz woienny Roch. Obowiązkiem ich będzie działać szybko i sumiennie.

Warunek 10ty. Załoga może zabrać z sobą wszelkie rachunki, pisma i papiery, tyczące się wewnętrznego gospodarstwa w woysku.

Warunek 11ty. Wszyscy nie należący do boiu, niemniey Urzędnicy woyskowi rozmaitych wydziałów, iako to: płatnicy i t. d.; a oraz wszyscy kalecy niezdolni do służby woyskowey, mogą powrócić do Francyi. W czasie pochodu mogą, żądać podług swych stopni, aż do przednich czat Francuzkich, żywności i leż, a nadto ranieni Oficerowie i kalecy podwod. Wyższego stopnia Officerowie iadący własnemi końmi, pobierać będą obrok, ieżeli możność dozwoli. Gdyby wspomnione osoby chciały pozostać w Prussiech, wtedy los swych towarzyszów, zostaiących w niewoli woienney, dzielić będą.

Warunek 12ty. Szpitale załogi oddane będą pieczy Rządu Pruskiego. Kommissarz woienny, potrzebna liczba Chirurgów, i Urzçdnik cywilny, pozostaną tak długo przy szpitalach, do póki chorzy nie przyydą do zdrowia; tak chorzy po wyzdrowieniu, iak i powyżey wspomnione osoby, dzielić będą los załogi. Dozorcy chorych pozostaną także w twierdzy.

Warunek 13ty. Od chwili podpisania kapitulacyi, aż do oddania twierdzy, Gubernator czuwać będzie, a by mieszkańcy byli bronieni i szanowani i aby wniczem nieuszkodzono fortyfikacyi, artylleryi, ammunicy i zapasów.

Warunek 14ty. Dla Stawienia Władz Pruskich w możnosci, aby mogły poczynić przygotowania do dalszego pobytu załogi Kistryńskiey, po podpisaniu i wymianie kapitulacyi, wrçczony im będzie spis oneyże, z wyszczególnieniem imion.

Warunek 15ty. Zaraz po zawarciu kapitulacyi, wydani będą wszyscy Pruscy i Rossyyscy jeńcy.

Warunek 16ty. Zrana dnia 8go b. m. ustaną kroki nieprzyiacielskie: Dnia 9go opuści załoga stanowisko Papeihorst, dom blokady przy moście ku Bleyn i wielkie składy. Woysko Pruskie zaymie te wszystkie stanowiska, równie iak i górną groblę ograniczaiącą długie przedmieście.

Warunek 17ty. Dniem przed oddaniem twierdzy, wszystkie zewnętrzne fortyfikacye, równie iak bramę Berlinską, załoga Francuzka opuści, a woysko Pruskie zaymie takowe.

Warunek 18ty. Na ośm dni przed oddaniem twierdzy, posłani bedą Kominissarze od Inżenieryi i artylleryi, a oraz cywilni, dla spisania wszelkich szczegółów, w moc ninieyszey kapituiacyi Rządowi Pruskiemu oddanemi bydź maiących. W tym samym dniu, Kommissarze w warunku 9tym wspomnieni, czynność swoią rozpocząć mogą.

Warunek 19ty. Wolno iest żonom Officerów i żołnierzy załogi Kistryńskiey, udadź się ze swymi małżonkami, lub powrócić do Francyi, nie nadwerężaiąc iednak praw Pruskich ieżeli są Pruskiemi poddankami.

Warunek 20ty. Będącym w niewoli woienney Oficerom, Podoficerom i żołnierzom, dawana będzie obrona i pomoc od ich zasłony i władz Pruskich, tak iak iey woyskowi Pruscy doznaią.

Warunek 21ty. Dniem przed weyściem woyska Pruskiego do twierdzy, wolno będzie Gubernatorowiiednego z oficerów swoich wysłać do Jeneralnego Majora Xięcia Neyszatelskiego i do Ministra woyny z kapitulacyą Kistryna.Towarzyszyć mu będzie Oficer Pruski, aż do przednich czat Francuzkich.

Warunek 22ty. Dla zobopólney rękoymi wydani będą nawzayem Officerowie naywyższego stopnia.

Warunek 22ty. Wszelaka wątpliwość w którymkolwiek warunku ninieyszey kapituiacyi, na korzyść załogi będzie rozstrzygnięta.

Działo siç w Gorgascie pod Kistrynem dnia 7go Marca 1814.

(Podpisano) Kannewurff Major i Dowódzca 2go wschodnio-Pruskiey Milicyi półku pieszego Hrabia Hílzen

Przyiałem aż do zatwierdzenia naczelnie dowodzącego. W Golcowie dnia 8go Marca 1814. Hinrychs

We wszystkich szezegótach zatwierdzono.W główney kwaterze w Kwedlinburgu, dnia l0go Marca 1814. Hrabia Tauencyen.

(Podpisano) Mathieu, Durye, Major.

Przyimuię ninieyszą kapitulacyę, a zatwierdzoną przez Hrabiego Tauencyena, ostatecznie zatwierdzam.W Kistrynie dnia 8go Mar. 1814. B. Fournier d' Albe.

BIOGRAMY

Ze strony Pruskiej:

*Komendant twierdzy Kostrzyn generał Johann Hinrichs. Oficer ten urodził się około 1752 roku w Hamburgu, jego ojciec Simon był maklerem. W latach 1770 – 1773 studiował prawo w Hamburgu. W 1775 roku wstępuje do armii i jako porucznik wyjeżdża w 1776 roku wraz z heskim kontyngentem wojskowym do Ameryki. We wrześniu i listopadzie bierze udział w bitwie pod Kingsbrigde, gdzie zostaje ranny. Podczas walk o Nowy Jork ponownie ranny. W dniach 29.03. - 12.05.1780 roku bierze udział po stronie angielskiej w oblężeniu portu Charleston nad Atlantykiem w południowej Karolinie w stopniu kapitana (z tego okresu pochodzi jego dziennik wojenny). Po powrocie z Ameryki na służbie króla pruskiego Fryderyka II dowodzi kompanią strzelców. W 1783 zostaje szefem kompanii w Kassel. Od 1786 roku na służbie pruskiej w Kassel. 21 stycznia 1793 mianowan do stopnia podpułkownika. Wyróżnił się w bitwie pod Łabiszynem 28/29 września 1794 (w czasie insurekcji kościuszkowskiej) za co otrzymał pruski Order Zasługi, W 1795 w stopniu pułkownika. Z chwilą rozpoczęcia wojny w 1806 roku mianowany na generała majora i wyznaczony na dowódcę 17 batalionu fizylierów zachodniopruskich. Następnie urlopowany. W 1810 roku ukazała się jego praca zatytułowana „Teoria Patrolowania”. W wojnie 1813 – 1814 dowodzi brygadą Landwehry w XI Korpusie. Dowodzi blokadą twierdzy od 5 maja 1813 roku jako dowódca Nowomarchijskiej Dywizji Landwehry. 18 marca zostaje komendantem twierdzy oraz otrzymuje Żelazny Krzyż. Na jego cześć miasto urządziło wielką fetę, z tej okazji został napisany też 20 marca okolicznościowy wiersz. Po wojnie wydaje „Instrukcję Służby Polowej dla Landwehry”. W 1815 roku zostaje generałem porucznikiem. Generał Johann Hinrichs był również kawalerem Orderu Zasługi oraz Orderu Czerwonego Orła II klasy. Zmarł w Stargardzie 15 listopada 1834 roku w wieku 83 lat.

Ze strony Francuskiej:

*Generał kawalerii Gaspard Hilarion Fournier d'Albe - baron cesarstwa i kawaler Legii Honorowej, który jako gubernator twierdzy Kostrzyn skutecznie bronił jej przed oblegającymi ją wojskami koalicji przez ponad rok czasu. Urodził się w dniu 17 kwietnia 1769 w Nimes. Karierę wojskową rozpoczął 17 września 1784 roku, jako podporucznik w pułku strzelców konnych (szaserów) w Vosges. 15 maja 1788 występuje, jako kapitan w pułku strzelców konnych Lorraine. 18 maja awansowany do stopnia podpułkownika służył w 18 królewskim pułku dragonów. Jesienią 1792 roku służył w hrabstwie Nicei i Sabaudii. 2 stycznia 1793 roku wyznaczony na dowódcę w stopniu pułkownika. 17 czerwca 1793 na stanowisku szef brygady w armii Zachodnich Pirenejów. Po przewrocie 10 termidora (28 lipca 1794) powrócił do służby, jako adiutant generała Jacquesa-Françoisa de Menou. Uczestniczył w kampanii egipskiej Bonapartego, gdzie wraz z Armią Wschodu wkroczył do Aleksandrii (2 lipec 1798).

W roku 1799 powrócił do Francji z powodu choroby (marzec). Następnie pełnił obowiązki szefa inżynierów - geografów w Ministerstwie Wojny. W 1800 otrzymał przydział do Armii Renu. W latach 1805 -1807 pełnił obowiązki szefa sztabu pułku piechoty rezerwy w Lille (od 29.08.1805). Brał udział w kampanii w Austrii, Prusach i Polsce w 2 dywizji V Korpusu Wielkiej Armii. Wyróźnił się w bitwie w dniu 20 października 1805 roku pod Ulm. Został ranny w bitwie pod Jeną w dniu 14 października 1806 roku. W dniu 2 lipca 1808 roku Napoleon nadał mu tytuł Barona Cesarstwa. Po bitwie pod Wagram (5 – 6 lipiec 1809 r.) awansowany 20 września na stopień generała brygady. 10 sierpnia 1810 roku wyznaczony został na stanowisko komendanta i gubernatora twierdzy Kostrzyn (od 5 kwietnia do 13 września zastępował go generał François Antoine Teste). Po powrocie do Kostrzyna obowiązki pełnił nieprzerwanie w dniach 13.09.1811 – 20.03.1814 rok. 27 grudnia 1814 roku Napoleon odznaczył go Legią Honorową.Gaspard Hilarion Fournier d'Albe wyróżniony był również Orderem Świętego Ludwika. Pełnił służbę w Ministerstwie Wojny, a następnie jako szef sztabu generała Paula Greniera w obronie Paryża. 16 czerwca 1815 roku występuje podczas rozwiązania Armii Loary. Od 21 października 1818 roku na emeryturze. Zmarł 21 października 1834 roku. (W niektórych opracowaniach jego nazwisko podawane jest - Fornier d'Albe, przyp. J.P)

cdn. Józef Piątkowski